De zwarte truffelknotszwam is een redelijk zeldzame parasitaire zwam die een nagenoeg verborgen leven leidt. Het overgrote deel bevindt zich ondergronds en het kleine zwarte gedeelte dat uit de bodem omhoog steekt, bevindt zich meestal tussen mos en gevallen bladeren. Veel mensen zullen deze onopvallende zwam dan ook nooit opmerken. De afgebeelde exemplaren zijn afgelopen maand gefotografeerd op het Leersumse veld in Utrecht. Hier stonden ze in de schaduw van een paar dennen tussen het mos.

Deze zwam leeft endoparasitair op ondergrondse paddenstoelen, zoals de hertentruffel. Je vindt ze vrijwel overwegend in mosachtige omgevingen met dennen. Daar zie je soms de enkele centimeters grote tongetjes tussen het mos doorsteken. Als een cordyceps-zwam een truffel bezet, dringt zijn mycelium in het lichaam van de truffel en vervangt daar uiteindelijk diens cellen. Op het vruchtlichaam, zitten kleine bolvormige capsules (peritecia) waarin de draadvormige sporen zitten. Deze vruchtlichamen beginnen glad roodbruin en worden al snel zwart en bepukkeld. Als je de zwam voorzichtig uitgraaft, kun je aan het einde van de lange draad de geparasiteerde truffel vinden. Deze lange draad is echter dun en breekt makkelijk af.

Hoewel de zwarte truffelknotszwam meestal wordt vermeld als Cordyceps, wordt hij ook vaak als Topylocladium- of Elaphocordyceps ophiolossoides gedetermineerd. De vermelding ophioglossoides komt uit het Grieks en betekent slangentongachtig. De familienaam Cordyceps stamt af van het Griekse kordyle (knots) en het Latijnse ceps (hoofd).

Cordyceps paddenstoelen zijn voor de farmaceutische wereld erg interessant. Zo worden ze gebruikt als opwekkende thee en voedingssupplement, maar hebben ze ook antibacteriële eigenschappen en zijn ze veelbelovend in het terugdringen van tumoren. Modern onderzoek vindt steeds meer toepassingen voor deze paddenstoelen zoals bij kankerbestrijding, orgaantransplantatie en ingewandsstoornissen.

Lees ook: Cordyceps.