Weblog

Corona in de kerk

Saturday, 1 June 2024

kathedraal rouen 08-2021 121152Deze foto is alweer even geleden gemaakt. In de tijd dat je alleen met een mondkapje op een gebouw binnen mocht en een QR-code nodig had om op een terrasje te mogen zitten. In 2021, midden in de coronaperiode, was ik in Rouen om foto’s te maken in het Muséum d’Histoire naturelle. Natuurlijk ben ik toen ook naar de kathedraal geweest, die prachtige kathedraal van Rouen die door Monet in een serie schilderijen is vereeuwigd. Net als iedereen moest ik binnen een mondkapje op en net als iedereen mijn QR-code laten scannen. Terwijl ik binnen om me heen keek, schoot ik ineens ongenadig in de lach. De mensen om me heen fluisterde dat ik stil moest zijn en keken me verontwaardigd aan. Ik geloof niet dat er iemand was die begreep wat ik zo leuk vond, ik heb er toen een foto van gemaakt en er verder niet meer aan gedacht. Onlangs kwam ik die foto weer tegen, en ineens was ik helemaal terug in die absurde tijd van Corona.

 

Lees ook: Muséum d’Histoire naturelle in Rouen, Kalksteenrot, Verloskundige oefenpoppen, de Coudrey en Salomon, Het Musée Flaubert et d'Histoire de la Médecine in Rouen en Foto’s uit het Dépôt de Muséum d'histoire naturelle in Rouen.

Ixa cylindrus

Saturday, 1 June 2024

ixa cylindrus 5-2024 0508Over deze opvallende krab is vreemd genoeg bar weinig bekend. Ze worden zo'n 6 cm breed, komen voor bij de Filipijnen en leven daar onder het getijdengebied op los zand, waarin ze zich ook wel ingraven. En dat is zo'n beetje alles wat men weet, ondanks dat deze soort soms zelfs in aquaria wordt gehouden, heeft blijkbaar niemand ooit de moeite genomen om het gedrag en ontwikkeling van dit dier te bestuderen. Op filmpjes van deze krabben is te zien dat ze net zo makkelijk vooruit als zijwaarts lopen en dat ze hun lange dunne schaarpoten daarbij voor zich houden. Deze scharen zijn zo dun en fragiel dat ze er niet mee kunnen jagen, veel meer dan er uiterst secuur wat kleine hapjes voer mee naar hun bek brengen, kunnen ze er niet mee. Hun poten zijn overigens ook opvallend dun.

 

Maar dat zijn natuurlijk niet hun meest in het oog springende kenmerken, aan beide zijkanten van hun schild steekt een enorme dikke vinger haaks naar buiten. Deze uitsteeksels lijken nog het meest op een lange opgeblazen ballon, compleet met het kleine lege puntje aan het uiteinde. Dit opgeblazen gevoel wordt nog versterkt door de brede groeven die als breuklijnen over hun schild lopen, daardoor krijg je nog meer de indruk dat hij zich heeft opgepompt en bijna uit zijn schild barst. Wat het nut van deze bizarre uitsteeksels en geulen is, weet men niet, maar voor mij lijkt deze krab daardoor nog het meest op een gourmet die een te grote ballon heeft ingeslikt.

 

ixa cylindrus 5-2024 0512ixa cylindrus 5-2024 0536Ixa cylindrus behoort tot de Leucosiidae, een krabbenfamilie waar ook de kiezelkrabben onder vallen.

 

Lees ook: Kiezelkrab (Randallia eburnea), Soldaatkrab (Mictyris sp.) en Convergente evolutie, de overeenkomst tussen het gebit van een carnivoor en de scharen van een zwemkrab.

Chimpansee Wouter van de Beekse Bergen

Thursday, 30 May 2024

chimpansee wouter (pan troglodytes) 11-2022 5381Dit is Wouter, hij is begin deze maand na een hevige vechtpartij binnen zijn groep overleden. Confrontaties binnen een groep chimpansees zijn niet ongewoon, zeker ook niet bij die in gevangenschap zoals bij de Beekse Bergen, sterfgevallen zijn echter uitzonderlijk. Toch was deze confrontatie dusdanig hevig dat Wouter, een gezonde volwassen chimpansee van 23 jaar, aan zijn verwondingen overleed. Dit is de tweede chimpansee uit deze groep die binnen relatief korte tijd kwam te overlijden, begin januari 2023 verdronk Stephan. Hij kwam per ongeluk in het water terecht en wist zichzelf niet te redden.

 

Ik had meerdere foto’s van Wouter gemaakt, hij viel me direct op vanwege zijn opvallend lichte beharing. Op de meeste portretten, staat hij er bedachtzaam op, bijna als een oude wijze zeeman, die de hectiek van de wereld om hem heen smalend observeert.

 

Lees ook: Chimpansee Gert-Jan van de Beekse Bergen, Aapjes kijken 1, 2 en 3, Jonge chimpansee met tomaat, Flossende orang-oetan en Mensaap portretten.

Trophon geversianus geversianus lamellosa

Thursday, 30 May 2024

Trophon geversianus geversianus lamellosa 5-2024 0583Dit kleine schelpje van amper 2 cm heb ik dit jaar op de Shell Show in Antwerpen gekocht. Trophonslakken zijn veelal onopvallende dunwandige schelpen uit koude en gematigde zeeën, ze hebben een open sifonaal kanaal en een gladde columella, de verticale richels variëren tussen onopvallend en goed ontwikkeld. Deze specifieke variatie met brede, puntige ribbels kan veel groter worden, maar op de beurs kwam ik alleen kleinere exemplaren tegen, wel net als deze compleet met operculum. Dit exemplaar sprong er voor mij uit, het kwetsbare sifonale kanaal was nog helemaal heel en de schelp heeft grote vleugels en een mooie wit met bruine kleur. Voor de foto heb ik het operculum weggelaten, zodat je goed de elegante kromming van de columella en de purperbruine mondopening kunt zien.

 

Trophon geversianus geversianus lamellosa 5-2024 0584Trophon geversianus geversianus lamellosa 5-2024 0590Deze schelp is op 2 oktober 2019 verzameld bij Patagonië bij Playa Larralde aan de Golfo san Jose in de Chubut provincie.  Tijdens extreem laag tij worden ze op het getijdengebied op rotsen gevonden.

 

Klik hier voor meer berichten over schelpen en hier voor meer foto’s van schelpen.

De opkamer van Teylers

Monday, 27 May 2024

tylers 4-2024 0273De beroemde bibliotheek van het Teylers Museum stamt uit 1826. Zij heeft een enorme collectie boeken en tijdschriften die veelal over natuurhistorie gaan en overwegend uit de 18e en 19e eeuw stammen. Deze bibliotheek begint op de rondgang boven de ovale zaal, die rondom vol staat met bruine boekenkasten gevuld met waardevolle werken achter gaas. Via een klein halletje kan men van daar naar de leeszaal, waar in het midden een enorme massieve leestafel staat en naar de zogenaamde opkamer, verreweg de mooiste kamer van de bibliotheek. Deze opkamer bestaat uit twee verdiepingen waarvan de bovenste een balustrade heeft. De zaal is ommuurd door boekenkasten en enkele hoge, haaks geplaatste kasten delen de vloer in alkoven op. Ook hier staat in het midden een grote leestafel en het spaarzame licht komt van een groot bovenlicht in het plafond en enkele ouderwetse gloeilampen. 

 

tylers 4-2024 0262tylers 4-2024 0256tylers 4-2024 0248-2tylers 4-2024 0288Samen met een vriend (mijn oudste én nieuwste) had ik een rondleiding geboekt. We hadden vooraf geverifieerd dat we mochten fotograferen en dat was, mits zonder flits, geen probleem. De gids was buitengewoon goed geïnformeerd en wist het verhaal van de bibliotheek op een leuke manier met veel anekdotes te vertellen. Als groot liefhebber van natuurhistorische boeken en illustraties had ik stiekem gehoopt een glimp te kunnen opvangen van hun complete Audubon. Teylers heeft een eerste druk op dubbel-olifant formaat van Audubon's Birds of America, een prachtige collectie van 435 handgekleurde gravures op ware grootte, maar deze halen ze begrijpelijkerwijze zelden uit de kluis.

 

tylers 4-2024 0270tylers 4-2024 0235tylers 4-2024 0281tylers 4-2024 0295Toch was ik alles behalve teleurgesteld, er werden genoeg interessante boeken getoond en de ruimtes zelf waren betoverend. Teylers is natuurlijk één grote tijdmachine, maar de opkamer is echt iets bijzonders. In deze kamer proef je de tijd en de waarde van alle werken die er zijn opgeslagen. Door het matte glas van het oude daklicht sijpelt er diffuus licht naar beneden terwijl enkele gloeilampen de zachte schaduwen in de alkoven verdrijven. Je waant je in een oud Schots kasteel of een kamer van Hogwarts. Ik was het liefst de hele dag gebleven om wat boeken uit een kast te halen en daar in zo'n alkoof aan een tafeltje te bekijken, maar zo'n rondleiding is stipt en tijdsgebonden. De opkamer wordt net als de rest van de bibliotheek meticuleus schoongehouden, Teylers heeft er een speciale schoonmaker voor in dienst die zich hier exclusief mee bezig houdt. In de opkamer staat ook nog een speciale vitrine met spullen van Boudewijn Büch, met onder andere een model van een dodo en Darwin's Beagle, als eerbetoon aan de schrijver die zo graag in deze bibliotheek kwam.

 

 

Klik hier voor meer foto's van de bibliotheek en andere kamers van Teylers.

Klik hier voor meer foto's van natuurhistorische musea in Europa.

Zelfgemaakte mes no. 26 (Aculeus)

Sunday, 26 May 2024

zgm 26 aculeus 5-2024 0503Dit mes is, net als mes no. 19, geïnspireerd op een khanjar. Een goede khanjar combineert in zijn design luxe met eenvoud. De lichte curve van het lemmet loopt uit in een vlijmscherpe punt, terwijl het handvat vaak zeer luxe wordt versierd. De basisvorm is een slanke platte S, waarin lemmet en handvat beide de andere kant op buigen. Dit oorspronkelijk Perzische ontwerp kom je ook veel tegen bij pesh-kabz en jambiya.

 

Net als bij mijn andere messen heb ik veel tijd in het ontwerp gestoken. Ik wilde een modern mes met een elegante kromming en een luxe uitstraling, maar wel met een ogenschijnlijk eenvoudig design. Hoewel ik meestal kies voor een wat ingetogener ontwerp, wilde ik dat dit specifieke mes luxe en rijk aanvoelt. Ik heb geprobeerd dit te bereiken met een geribbelde messing spacer in de krop, vijlwerk in de ricasso en een lange, ondiepe gevijlde geul over de lengte van de stalen rug van het handvat.

 

zgm 26 aculeus 5-2024 0393zgm 26 aculeus 5-2024 0397zgm 26 aculeus 5-2024 0388zgm 26 aculeus 5-2024 0390Het zal de meeste mensen niet gelijk opvallen, maar als je goed kijkt zie je dat er iets geks aan de hand is met de krop en het handvat van het mes. Deze krop is rondom namelijk uit één stuk. Normaal gesproken wordt zo'n krop over de smalle angel van het mes tegen de ricasso aangeschoven waarna er een volledig handvat tegenaan wordt gezet, zoals dat altijd gebeurt bij een hidden-tang mes. Maar bij dit mes zie je in het handvat toch nog het staal doorlopen en zijn de heftschalen, net als bij een zogenaamd full-tang mes, daar tegenaan bevestigd. Als het staal van het lemmet in één stuk in het staal van het handvat door zou lopen, waar het hier op lijkt, zou deze krop daar nooit overheen geschoven kunnen worden. Dit mes heeft een zogenaamde frame-handle constructie. Aan het lemmet zit een smalle angel waar de krop overheen is geschoven, daarna is er een passend stuk staal, met een uitsparing voor de angel en van dezelfde dikte als het lemmet over de angel heen geplaatst en vastgezet, zodat het lijkt alsof het staal doorloopt. Daartegenaan zijn de heftschalen geplaatst, waardoor dit mes een combinatie is van een full- en hidden-tang constructie. Om te zorgen dat deze constructie goed vast zit, zijn er kleine uitsparingen in zowel de angel als de envelop-constructie van het staal gemaakt, waar eikenhouten wiggen in zijn geslagen die ervoor zorgen dat de stalen envelop niet van de angel kan worden afgeschoven en goed tegen de krop aan blijft zitten. Omdat het staal was gehard heb ik expres niet gekozen voor stalen wiggen, deze zouden te veel stress op de uitsparingen kunnen zetten, waardoor het staal zou kunnen breken. De eerste uitdaging was om de frame handle constructie sterk te maken en in lijn te krijgen met het lemmet en daarna om deze volledig glad te schuren zodat de houten heftschalen daar zonder spleet tegenaan gezet konden worden. Het staal van het handvat heeft over de rug en achterzijde in de lengte een ondiepe geul, deze zorgt voor een betere grip en reflecteert vanwege zijn vorm ook makkelijker licht.

 

zgm 26 aculeus 5-2024 0418zgm 26 aculeus 5-2024 0434zgm 26 aculeus 5-2024 0419zgm 26 aculeus 5-2024 0423-22Het handvat is gemaakt van blauw gekleurd en gestabiliseerd knoest-hout van een vederesdoorn. Dit stuk is doormidden gezaagd zodat de tekening aan beide kanten van het staal doorloopt en met drie stalen pinnen van verschillende diktes en twee-componenten epoxy aan het staal vastgezet, waarna het met een laag cyano-acrylaat is afgewerkt. Dit geeft het handvat een harde en glimmende beschermingslaag waardoor de kleuren beter overkomen. Aangezien dit hout rechtstreeks tegen het staal kwam, was er geen ruimte voor speling en moest het volledig vlak worden gemaakt. Eerst was ik van plan om tussen het hout en het staal over de volle lengte ingezaagde messing spacers te plaatsen, maar zoals zo vaak besloot ik die uiteindelijk toch achterwege te laten. Ik was bang dat het een nodeloze versiering zou zijn die van het ontwerp en de schoonheid van het hout zou afleiden. In de krop heb ik wel een dikke messing spacer geplaatst, deze is net als een munt rondom ingevijld en zorgt voor een mooiere overgang tussen de kleuren en tekening van het hout en het lemmet. De ovale krop is aan de voorkant naar het lemmet toe afgerond, waardoor er twee holle vlakken ontstaan en de overgang naar het lemmet zachter wordt.

 

zgm 26 aculeus 5-2024 0447zgm 26 aculeus 5-2024 0460Het lemmet is uit 6,3mm dik O2-staal gemaakt. Aan de bovenkant van de lange ricasso zijn links en rechts van de rug vier kleine groeven ingevijld. Deze groeven zijn na het harden niet opnieuw geschuurd en hebben dus nog de donkere kleur van gehard staal. Het lemmet is aan beide kanten scherp geslepen, beide snijvlakken komen bij de ricasso net iets boven de middenlijn (op 6 tienden van de onderkant) bij elkaar. Deze naar elkaar toe krommende lijnen creëren net als op de rug en de buik van het lemmet een lange, scherpe punt. Daar loopt het staal in een lange slanke curve door in het snijvlak. De overgang van ongeslepen naar geslepen staal is uiterst subtiel en alleen te voelen. Van bovenaf bekeken, verwijst de gesegmenteerde rug van het ingevijlde lemmet, dat daarna in een lange scherpe punt uitloopt, naar de gestileerde staart van een schorpioen. Beide snijvlakken zijn hol geslepen, dit zorgt voor dunne en scherpe sneden terwijl de dikkere middenlijn van het lemmet voor de nodige stevigheid zorgt. Op een halve centimeter van de snede is het staal minder dan een halve millimeter dik. Het lemmet heeft een bijzonder agressieve en scherpe punt die dankzij zijn ruitvormige doorsnede toch sterk is. Op slechts een centimeter van de punt is het staal toch nog ruim 2 millimeter dik.

 

zgm 26 aculeus 5-2024 0451zgm 26 aculeus 5-2024 0455Het mes is 33,5 cm lang, het lemmet is 19,5 cm lang, bij de ricasso 4 cm hoog en 6,3 mm dik. Het handvat is bij de ricasso 2,2 cm dik en loopt in een curve naar de achterkant af naar 1,2 cm dikte. Het mes weegt 482 gram en de balans ligt op de lijn van de messing spacer. Omdat de balans van dit soort messen wat verder naar achteren ligt, zijn ze uitermate geschikt om mee te steken. De massa van het mes bevindt zich dan in je vuist, zonder dat het lemmet aan de stootrichting van je hand trekt, terwijl de slanke scherpe snede het mes ook heel geschikt maakt om mee te snijden.

 

De naam van het mes, Aculeus, verwijst op meerdere manieren naar de angel van een schorpioen. Aculeus betekent: doorn, stekel of angel. Zowel de tot angel aangepaste ovipositor van hymenoptera zoals een bij of wesp, als de scherpe punt op de telson, het achterste segment van de staart van de schorpioen waar het gif zit, wordt binnen de biologie aculeus genoemd. Tevens is Aculeus de naam van een vaste ster binnen het sterrenstelsel schorpioen, deze bevindt zich helemaal aan het einde van de staart, precies waar de angel zit.

 

 

Klik hier voor meer foto's van mes no. 26: Aculeus en klik hier voor meer foto's van zelfgemaakte messen.

De echte tonderzwam en de onvermijdelijkheid van de zwaartekracht (Fomes fomentarius)

Wednesday, 6 March 2024

echte tonderzwam (fomes fomentarius 4-2019 0368De echte tonderzwam (Fomes fomentarius) leeft op verzwakte of dode bomen, bij voorkeur op berken en beuken, maar ik kom ze ook vaak tegen op populieren. Ze kunnen tot wel 40cm breed worden en hebben een dikke harde korst die bij brand niet smelt maar verkoolt, waardoor deze zwam behoorlijk vuurbestendig is. Hij hangt altijd zo dat hij zijn sporen via de onderkant, in astronomische aantallen, tot wel 900 miljoen sporen per uur, loodrecht naar beneden kan laten vallen. In mei en juni kan de grond onder deze zwammen daardoor bedekt zijn met een witte laag sporen.

 

echte tonderzwam (fomes fomentarius 4-2019 0369echte tonderzwam (fomes fomentarius 4-2023 7309Deze zwammen veroorzaken witrot en kunnen wel 30 jaar oud worden. En dat kan een probleem opleveren, want als ze een verzwakte boom binnendringen kan het goed zijn dat deze tijdens hun levensduur aan de strijd met de zwaartekracht toegeeft en omvalt. De zwam zou dan, als hij ineens op zijn kant ligt, zijn sporen niet meer goed kwijt kunnen. De tonderzwam heeft daar echter een trucje voor. Hij kan zijn groei onder een andere hoek voort te zetten, waardoor hij als de boom omvalt nog steeds in staat is om zijn sporen droog te houden en onder zich met de wind te laten verspreiden. Dit is de reden dat je op gevallen bomen soms tonderzwammen tegenkomt die tegelijkertijd horizontaal en verticaal op de boom staan.

 

echte tonderzwam (fomes fomentarius) 4-20237324echte tonderzwam (fomes fomentarius 4-2023 7321De echte tonderzwam dankt zijn naam en faam aan het feit dat zijn gedroogde vlees vaak werd gebruikt als tondel, een licht ontvlambaar materiaal dat men gebruikte bij het maken en laten smeulen van vuur. Fomes is Latijn voor tondel en fomentarius komt van het Latijnse fomentum, wat warm houden betekent. Als sinds de prehistorie wordt deze zwam door mensen gebruikt. De schimmeldraden werden verweven tot draad en het vlees werd verwerkt tot tondel of vilt, waarvan men tassen en hoofddeksels maakte.

 

Klik hier voor meer foto’s van paddenstoelen en schimmels en klik hier voor meer berichten over paddenstoelen.

 

Lees ook: Judasoor, Judasoren (Auricularia auricularis-judea), Een teleomorfe vorm van de Boompuist (Postia ptychogaster), Boompuist (Postia ptychogaster), Bloedweizwam (Lycogala epidendrum), Plasmodiale slijmzwammen (Myxogastria), Heksenboter (Fuligo septica), Gele hersentrilzwam (Tremella aurantia) en Zakjestrilzwam (Ascotremella faginea) en Dennevoetzwam (Phaeolus schweinitzii).

Het kinderlokkersbord

Wednesday, 6 March 2024

voetgangersborden nederlandIets oudere mensen kennen het misschien nog wel, het zogenaamde kinderlokkersbord. Dat oude “voetgangersbord” waarop een klein meisje aan de hand wordt meegenomen door een volwassen man. Het bleek dat veel mensen zelfs dachten dat dit bord voor kinderlokkers waarschuwde. Hoewel het bord in latere jaren door een zogenaamde gender-neutrale variant werd vervangen, bleef het een afbeelding van een kind dat door een volwassene werd geleid. Ook in andere landen zoals Duitsland en Italië, speelde deze verwarring bij oude voetgangersborden, blijkbaar had men overal het idee dat een kind of volwassene alleen ergens niks had te zoeken en dat men alleen  bij de combinatie ervan aan voetgangers zou denken.          

 

voetgangersbord tsjechie 7-2023 205924Toch kwam volgens mij die associatie helemaal niet vanwege het feit dat er een volwassen man met en klein meisje op stonden, maar omdat het leek alsof die volwassene dat meisje met zich mee sleurde. In Tsjechië kwam ik een voetgangersbord tegen dat dit gevoel niet gaf, hier leek het meisje de man juist mee te nemen. Het kinderlokkersgevoel was daarmee gelijk verdwenen. Zo zie je maar weer hoe belangrijk het is wie er voorop loopt.

 

Lees ook: Verkeers(borden)chaos.

Opgezette apen (19)

Monday, 26 February 2024

manchester museum 9-2023 8773-narodni praag 7-2023 9024manchester museum 9-2023 8770-museo di zoologica bologna 8-2022 4526-naturhistorisches museum basel 8-2022 4921-

Klik hier voor meer foto's van opgezette apen.

Kaskaardespin (Uloborus plumipes)

Monday, 26 February 2024

kaskaardespin (uloborus plumipes) 2-2024 0191Dit kleine spinnetje vind je in Nederland eigenlijk alleen in verwarmde plantenkassen. Ze weven daar hun wielwebjes tussen de planten en cactussen. Kwekers zijn er blij mee want ze helpen ze van ongedierte zoals witte vliegjes af. De kaskaardespin is om meerdere redenen bijzonder, zo heeft ze bijvoorbeeld geen gif en gebruikt ze geen lijm op het web om prooien mee te vangen.

 

kaskaardespin (uloborus plumipes) 2-2024 0179kaskaardespin (uloborus plumipes) 2-2024 0177Deze spinnetjes worden slechts zo'n 3 tot 6 mm groot. Als ze met hun poten tegen elkaar ondersteboven en roerloos in hun web hangen, zijn ze niet te onderscheiden van een stukje hout of schors. Het hele web ziet er daardoor vaak uit als een oud verlaten webje waar wat rommel in is blijven hangen.

 

kaskaardespin (uloborus plumipes) 2-2024 0190kaskaardespin (uloborus plumipes) 2-2024 0200Wielwebkaardespinnen zijn onze enige inheemse spinnen die geen gifklieren hebben. Daarnaast bezitten ze een cribellum ("zeefplaat"), een uniek zijdeorgaan dat andere spinnensoorten niet bezitten. Dit cribellum bestaat uit een of twee plaatjes die volledig zijn bedekt met minuscule spintepels. Het zijde dat uit deze organen komt, wordt door de spin met gespecialiseerde haren aan hun achterpoot (calamistrum) bij elkaar tot een dunne draad met een wollige structuur gekamd. Tijdens dit kammen, trekt de spin aan deze draad waardoor er regelmatig gespatieerde wolachtige pluisjes aan komen, die elektrostatisch zijn geladen. Net zoals een ballon, die je over wol wrijft, statisch wordt en ergens aan blijft kleven, komen kleine insecten op deze manier in hun web vast te zitten. Kaskaardespinnen maken een, zelfs voor spinnen uitzonderlijk dunne draad, van slechts enkele nanometers dik. De meeste webben van spinnen meet men in micrometers, wat die van de kaskaardespin dus zo’n duizend maal dunner maakt. Deze uitzonderlijk dunne draden zijn zo klein dat zelfs het allerkleinste insectenpootje erin verstrikt raakt, in combinatie met de elektrostatische lading van de zijdedraden zorgt dit ervoor dat hun prooidiertjes aan het web blijven "kleven".

 

Uloborus vertaalt zich als dodelijke beet en plumipes als gevederde voeten.

 

Lees ook: Muurkaardespin (Amaurobius similis), Driehoekswebspin (Hypiotes paradoxus) en Grote kaardespin (Amaurobius ferox).