Hoewel een analogie soms onontbeerlijk is om complexere ideeën te kunnen begrijpen kunnen analogieën ook makkelijker misbruikt worden. Eén zo’n misbruikte analogie is die van Darwin van de evolutie als een boom. Letterlijk schreef Darwin het volgende: ‘Of the many twigs which flourished when the tree was a mere bush, only two or three, now grown into great branches, yet survive and bear the other branches; so with the species which lived during long-past geological periods, very few have left living and modified descendants’. Darwin maakte de analogie tussen evolutie en een struik, waarbij elke tak gelijkwaardig is aan de andere. Enkele takken groeiden langer door en vertakten zich, zoals een boom, verder.

De analogie met de struik werd echter vergeten en door die van de boom vervangen, ‘the tree of life’, suggererend dat evolutie een progressieve kracht is. De boom werd een ladder waarop al het leven hiërarchisch werd gerangschikt, met het blanke ras bovenop de bovenste trede, als toppunt en culminatie van de evolutie. Dit misbruik van Darwins analogie lag aan de grondslag van generaties van racistische pseudowetenschap. Net als ’de vloek van Cham’ in de bijbel, greep men deze uitspraak aan om uitbuiting en genocide te vergoelijken.

Lees ook: Het gevaar van een goed idee.