In mijn vorige stukje over ogen gaf ik al aan dat dit dier in verhouding de grootste ogen van alle dieren heeft. Deze ogen zijn extreem gevoelig en kunnen het kleinste spoortje licht opvangen. De Vampierinktvis (vampyrotenthis infernalis, letterlijk, vampierinktvis uit de hel) is de laatste van een uitgestorven geslacht. Een soort die kenmerken van zowel inktvissen als octopussen heeft. Hij wordt tot 30cm. groot, heeft een webachtige huid, of mantel, tussen zijn tentakels en oorachtige flappen achter zijn ogen waarmee hij zich voortbeweegt. Net als de Blobvis heeft hij vrijwel geen spiermassa en bestaat grotendeels uit gelei. Ze leven op grotere dieptes waar niet alleen weinig licht doordringt maar waar het ook slechts 2 tot 6 graden warm wordt en er nagenoeg geen zuurstof meer in het water zit. Zoals de meeste dieren die op deze dieptes leven heeft hij een extreem laag metabolisme. De huid van de Vampierinktvis is overdekt met photophoren (lichtgevende cellen) en deze geven hem het vermogen om zeer gecontroleerd op te lichten, de meeste van deze lichtgevende cellen zitten op de punten van zijn tentakels en achter zijn oren.

De Vampierinktvis heeft geheel eigen strategieën om aan aanvallers te ontsnappen. De eerste is zijn vermogen om een wolk lichtgevend slijm uit te scheiden. Inkt zou in deze donkere dieptes geen effect hebben, maar deze lichtgevende wolk leid de jager af zodat de Vampierinktvis zich rustig in het donker kan terugtrekken. De tweede is zijn vermogen om zich binnenste buiten te keren. Hij vouwt dan zijn mantel om zich heen. De binnenkant van deze mantel is zwart en bezet met stekels, door de topjes van zijn tentakels op te laten lichten leid hij de aandacht van zijn kwetsbare lijf af. Mocht zo’n tentakel worden afgebeten dan kan hij deze weer laten aangroeien. Als laatste ontsnappingstruc gebruikt hij de grote photophoren die achter op zijn lijf zitten, deze kunnen als ogen oplichten. Als hij ze dan weer langzaam laat doven lijkt het net alsof hij snel is weggezwommen

Onlangs las ik over de Vampier inktvis, dit dier heeft blijkbaar de grootste ogen in relatie tot zijn lichaamslengte. Maar omdat hij maar 30cm. groot wordt is dat oog van 2,5cm doorsnede nog steeds maar een oogje. Nee, dan de reuzeninktvis die heeft met een doorsnede van 28cm het grootste oog ter wereld. Het formaat van een flinke basketbal. Dat moet blijkbaar ook want op de grote dieptes waar hij leeft is bar weinig licht. Waarschijnlijk is het die beperking van het aanwezige licht dat ogen groter of kleiner maakt. Een Bushbaby heeft zulke grote ogen omdat hij ’s nachts goed moet kunnen zien en inktvissen omdat er op grote dieptes weinig licht doordringt. Het hebben van meer ogen maakt dan blijkbaar geen verschil meer. Spinnen hebben tot acht ogen en sommige tweekleppige schelpen hebben er zelfs tientallen tot honderden. Maar zij zien niet veel meer dan licht en donker verschillen. Als we samengestelde ogen niet als losse ogen tellen dan zijn al die duizenden cellen van veel insecten ook gewoon één oog. Maar wel een oog dat, net als bij ons, in staat is om een beeld te zien, wat meer is dan je van de vele vormen van “enkelvoudige” ogen kunt zeggen, dat zijn vaak niet meer dan kleine kuiltjes met lichtgevoelige cellen, voldoende om een plotselinge schaduw te herkennen maar meer ook niet. Een oog kan microscopisch klein zijn maar blijkbaar niet groter worden dan een basketbal. Er kunnen duizenden oogjes op één dier zitten maar het kleinste aantal ogen dat één dier heeft is toch twee, en niet één.

Er is blijkbaar geen natuurlijk equivalent van de Cycloop, de mythische eenogige reus uit de Griekse oudheid. Maar toch is dit wezen niet zo maar uit de lucht komen vallen, de oude Grieken geloofden wel degelijk dat dit wezen bestond, en ze hadden bewijs! Er waren namelijk meerdere schedels van deze Cyclopen gevonden. Alleen waren dit geen schedels van reuzen maar van dwergmammoeten. Er werd in de prehistorie intensief op deze dieren gejaagd en de afgekloven botten bleven in de grotten achter. Toen de oude Grieken deze botten vonden dachten ze dat het menselijke schedels waren en zagen ze het grote neusgat voor op de schedel aan voor een oogkas. Zo ontstond het idee van een eenogige reus die op de eilanden leefde. De verhalen van Odysseus zorgden er daarna voor dat dit wezen bij bijna iedereen bekend werd.

André Franquin (1924-1997) is voor mij de onbetwiste koning van de strip. Geboren in het Belgische Etterbeek kwam hij uit een familie waar niet werd gelachen. Zijn vader heeft hem nooit vergeven dat hij “maar” tekenaar werd en de jonge Franquin ontwikkelde een minderwaardigheidscomplex waar hij nooit meer van af is gekomen. Hij schuwde alle publiciteit, liet zich niet fotograferen en hem interviewen was een nagenoeg onmogelijke opgave. Zijn zwierige en losse stijl, waarbij hij zelfs zijn handtekeningen tot een grap maakte, heeft onnoemelijk veel tekenaars beïnvloed en Hergé, de tekenaar van Kuifje, zij ooit over hem; “Franquin is een groot kunstenaar, waarover ik slechts een armzalige tekenaar ben”. Franquin heeft de zogenaamde klare lijn in het striptekenen verheven tot een vrij en expressief handschrift en zijn strips barsten van het tekenplezier en de “gags”.

Hij heeft 21 jaar lang aan de Robbedoes en Kwabbernoot strips gewerkt tot hij midden in het album QRN voor Bretzelburg, op het moment dat Kilikil aan zijn marteling met het krijtje op het schoolbord wil beginnen, in een diepe depressie valt. Hij stopt midden in het album (dat later gelukkig wel wordt afgemaakt) en vind alleen nog plezier in het tekenen van Guust. Deze Guust (Gaston Lagaffe) is de eerste werkloze en slome stripheld. In 1957 maakte hij onaangekondigd zijn debuut in het Robbedoes striptijdschrift en langzaam groeide zijn aanwezigheid uit van één cartoongags tot twee stripstrookjes naar een volle pagina. Franquins enorme werkritme, zijn hang naar perfectie, een virale hepatitus infectie en zijn minderwaardigheidscomplex zorgden ervoor dat hij in diepe depressies verkeerde en soms verstreken er maanden voor er weer een nieuwe aflevering van Guust verscheen. Dit tot verdriet van zijn vele fans.

Hoe kon iemand die anderen zoveel plezier en vrolijkheid heeft geschonken zelf zo depressief en somber zijn? Als tekenen zijn uitlaatklep was heeft hij daarmee een schat aan materiaal achtergelaten, het is alleen jammer dat hij zelf nooit heeft kunnen waarderen hoe ontzettend goed hij was. Guust Flater was de eerste strip waarbij ik gehuild heb van het lachen. Ik kan ze keer op keer lezen en Guust is voor mij uitgegroeid tot een echte held. Hij heeft zijn hart op de goede plaats, probeert altijd iemand te helpen (door iets uit te vinden) en is met zijn kat op schoot de gelukkigste mens op aarde. Toch hebben zijn verhalen iets nostalgisch, de wereld waaruit Guust is ontsproten bestaat niet meer. Het stadsbeeld is drastisch veranderd en alle kleurrijke personages die zijn strips sierden zouden nu niet meer kunnen bestaan. Franguin, bedankt voor Joost van de overkant, juffrouw Jannie, vondelaar, Krasser, Pruimpit, Meneer de Mesmaeker, Katje, Lachmeeuw, Bobbeltje en natuurlijk voor Guust!

Onze hersenen zijn gevoeliger voor rood en geel dan voor blauw. Dit is de reden dat je in actie films schutters soms met een gele bril ziet lopen. Hierdoor zien ze scherper en wordt hun zicht beter. Voor blauw zijn onze hersenen minder gevoelig. Blauw “wijkt”, het lijkt verder weg te liggen, het vraagt minder om aandacht. Bij een blauw met rood contrast creëert dit een gevoel van diepte, een effect dat veel in de schilderkunst is gebruikt. Want ook in landschappen ligt blauw vaak verder weg dan rood. Dat komt door het zogenaamde “atmosferische perspectief”. Door de verstrooiing van licht door waterdamp worden vooral de blauwe kleuren gereflecteerd. Hierdoor krijgen voorwerpen die in de verte liggen een blauwachtige kleur. Als er meer waterdamp in de atmosfeer zit wordt dit verschijnsel sterker. Op erg droge plaatsen zoals woestijnen komt dit verschijnsel dan ook haast niet voor. Omdat blauw wijkt, verder weg lijkt te liggen, geeft blauw ook meer rust dan het opdringerige rood. We reageren emotioneel op kleuren. Een blauw geschilderde kamer lijkt ruimer en voelt rustiger dan een oranje of rode kamer. Er zijn geen psychiatrische inrichtingen met dieprode, of knaloranje kamers, net als in ziekenhuizen vind je hier vaker rustgevende tinten zoals wit, lichtblauw of zachtgroen.

Veel kleuren vervagen of verbleken, en rood verbleekt sneller dan blauw. Rode stoffen, pigmenten of haren zijn minder kleurvast. Dat komt omdat ze rood zijn, ze absorberen dus het blauwe licht. Licht is energie, dat wat niet wordt gereflecteerd wordt geabsorbeerd. Het blauwe licht heeft een kortere golflengte en dus een hoger energieniveau dan rood licht. Het ultraviolette licht dat helemaal aan het einde van het blauwe spectrum ligt heeft de hoogste elektromagnetische energie, je kunt er zelfs mee steriliseren. Dat wordt in veel laboratoria ook gedaan. Materialen die het blauwe licht absorberen krijgen dus een hogere dosis energie toegevoegd en dat maakt de stoffen gevoeliger voor chemische reacties als oxidatie en verkleuring. Dit verschil in energie en golflengte tussen rood en blauw verklaart ook het kleurverschil tussen een zonsopgang en zonsondergang. Als de zon overdag recht boven ons staat gaat het licht door een dunne laag atmosfeer. Vrijwel alleen de korte golflengtes worden verstrooid en de hemel lijkt blauw. Bij zonsop- en zonsondergang strijkt het licht langs de aarde en moet het dus door een dikkere laag atmosfeer heen. Nu worden ook de langere, de rode en oranje, golflengtes verstrooid. Dit zorgt voor de mooie rode zon en luchten bij de zonsondergang. Als er meer gassen en stoffen in de atmosfeer zitten wordt er meer licht verstrooid en worden de kleuren warmer. De zonsopgang heeft vaak een veel koelere en wat meer lila kleur dan het diepere rood van de zonsondergang. Dat komt omdat er tijdens de koelere en vaak windloze nachten minder gassen, stof en roet in onze atmosfeer zitten.

De Australische Blobvis (psychrolutes marcidus) wordt met uitsterven bedreigd. Dit benijdenswaardige dier leeft op een diepte van zo’n 900 meter voor de Australische kust. Omdat er op steeds grotere dieptes op krab en kreeft wordt gevist worden deze vissen ongewild ook gevangen. Dit unieke dier is feitelijk één grote gelatineuze massa. Met een dichtheid die net iets lager is dan die van het water heeft hij geen zwemblaas of spieren nodig. Hij drijft net boven de zeebodem en wacht in alle rust tot er iets eetbaars voor zijn mond langs drijft. Met een minimale hoeveelheid aan energie slikt hij dit door en begint de lange wacht tot er weer iets eetbaars voorbij drijft.