De woordherkomst of ontstaansgeschiedenis van een woord (etymologie)verklaart waar een woord vandaan komt en geeft een historische verklaring voor de manier waarop de vorm van een woord tot stand is gekomen. Veel woorden hebben een boeiende en verrassende oorsprong. Eén van deze woorden is het woord entomologie.

De woordherkomst van entomologie (insectenkunde) heeft te maken met de insnijdingen die insectenlijven kenmerken. Het Griekse éntoma (insecten) hoort bij het werkwoord entémnein (insnijden), het woord entomologie is hiervan afgeleid. Plinius de Oudere heeft het Latijnse insectus gebruikt als leenvertaling van éntoma. Insectus is het voltooide deelwoord van insecare (insnijden). Plinius noemde de insecten zo vanwege “de insnijdingen, die het lichaam verdelen in afzonderlijke delen”. In het Nederlands gebruikte men in de 16e eeuw het woord kerfdiertjes. Waarbij men kerf moet lezen als insnijding, inkeping. Zo hebben het Latijnse insect, het Griekse éntoma en het Nederlandse kerfdiertje een vergelijkbare ontstaansgeschiedenis. Allen verwijzen naar de morfologie van het grootste phylum van de arthropoda.

Op het strand vond ik laatst een heremietkreeftje. Mooi weggestopt in een wulk. Toen ik hem oppakte schoot hij meteen de schelp in. Ik heb hem toen teruggezet en gewacht tot hij weer tevoorschijn zou komen. Dat deed hij heel voorzichtig, steeds een stukje verder naar buiten en dan ineens weer helemaal terug. Dit herhaalde hij een paar keer. Op het laatst was hij ver genoeg naar buiten om met zijn oogjes onder de schaal van de schelp door te kunnen kijken. Veel verder dan dat vertrouwde hij het niet.

In één van de lege wulkschelpen die we mee naar huis hadden genomen bleek ook nog een kleine alikruik te zitten, met een klein heremietkreeftje erin. Hier kwamen we pas achter toen hij met schelpje en al uit de grotere schelp was gekropen. Dit kreeftje kwam echter al snel helemaal uit het alikruikje en ging vrijwel meteen daarna dood. Ik denk dat hij te lang bij het water vandaan was. Heremietkreeftjes zijn eigenlijk geen kreeften en geen krabben, ze behoren tot een eigen familie, de Paguroidae (tienpotige kreeftachtige). Ze hebben geen pantser op hun achterlijf en gebruiken lege schelpen om zich te beschermen. Ik stond er eerder niet bij stil maar heremietkreeften hebben een gedraaid achterlijf zodat zij beter in schelpen passen. Al deze kreeften zijn, net als de meeste schelpen, rechtsom gedraaid. Zover ik heb kunnen achterhalen bestaan er geen linksom gedraaide heremietkreeften. De rechter schaarpoot van deze kreeften is ook veel groter dan de linker.

Heremietkreeften voeden zich op verschillende manieren. Ze hebben in hun bek een zeef waarmee ze plankton kunnen uitfilteren, ze kunnen een slijmnet uit hun bek laten hangen waarmee ze plankton vangen en hebben borsteltjes aan hun mond waarmee ze kleine diertjes tussen zandkorrels kunnen opvegen. In de Noordzee komt maar één soort voor, de gewone heremietkreeft.

De Casco scheepswerf in Hemiksem is de enige scheepswerf in Vlaanderen en één van de weinige in de Benelux die de allergrootste binnenschepen kan droogleggen. In 2000 ging de scheepswerf Fulton Hemiksem failliet en ging de werf onder een nieuwe naam en eigenaar verder. Casco staat voor Christine Avonts Scheepswerf Contractors Onderneming, Chistine was de nieuwe directeur na de overname door de Avonts familie. Bij Fulton Hemiksem werkten 75 werknemers, casco startte met slechts 15 werknemers op. Om de scheepswerf weer zo snel mogelijk succesvol te maken werd de helling van 115mtr naar 145mtr verlengd. Casco richtte zich op scheepsherstelling met de hoop uit te kunnen groeien met afbouw, nieuwbouw en contracten voor pontons en kraanvlotten. Dat latere is er echter niet van gekomen, dergelijke bouw heeft zich vrijwel uitsluitend verplaatst naar oost Europa en China. Momenteel houden ze zich bezig met scheepskeuringen, herstelwerkzaamheden en staalconstructies. Op de foto’s kun je zien hoe zij een schip van 90mtr lengte via de helling droogleggen. Het schip wordt boven de uitgeschoven dragers geplaatst en met laag water via de vele kabels op de helling getrokken.

klik hier voor meer foto's van casco hemiksem

Deze tijd van het jaar is zo mooi. Alle bomen verzamelen hun afvalstoffen en giffen in hun bladeren en laten deze dan, door de sapstroom af te sluiten, langzaam sterven. Tot de steel zo is verdroogd dat het verkleurde dode blad afvalt. De fraaiste kleuren hebben deze bladeren dan. Afval was nog nooit zo mooi geweest. Iedereen wordt er altijd een beetje meewarig van, als de bladeren gaan vallen sluit je het seizoen af. Het wordt steeds donkerder, kouder, grauwer. Deze laatste opleving van kleur is er des te mooier door. Vroeger leerde ik bij biologie dat alles wat eet, poept. Dat betekent eigenlijk dat alles wat groeit afvalstoffen uitscheidt. Groei is één van de definities van leven. Eigenlijk kun je dus ook stellen dat poepen één van de definities van leven is.

Nu weet ik het niet van jou maar de manier waarop ik van mijn afvalstoffen afkom is heel wat minder prozaïsch dan de manier van planten. Waarschijnlijk moet je er gewoon niet te lang bij stil staan. Zoals zo veel dingen wordt de wereld er vaak niet gemakkelijker door als je teveel over de dingen nadenkt. Ik denk dus niet aan afvalstoffen en vuiligheid en neem nog wat mooie gekleurde bladeren mee naar huis. Wat zijn bladeren toch een fantastische uitvinding, een mooiere manier om van je afvalstoffen af te komen ken ik niet.

Ik snap de fascinatie van sommige mensen voor paddenstoelen wel. Ik ben zelf dol op champignons, shi-take en morieltjes. Hoewel ik cantharellen wat overgewaardeerd vind zijn ze, als je ze zachtjes stoomt, best te genieten. Ook om te fotograferen zijn paddenstoelen leuk, ze komen maar even boven de grond en verdwijnen dan weer. Je weet nooit precies waar en wanneer en ze zijn altijd weer mooi. Toch vind ik het soms jammer als ik er weer eentje heb gefotografeerd. De meeste dieren en planten zijn vrij gemakkelijk te determineren, paddenstoelen daarentegen zijn heel wat lastiger op naam te brengen. Maar misschien ligt het wel aan mijn determinatiegidsje voor onderweg. Hier staan er 1200 in afgebeeld, de één nog meer gelijkend dan de ander. Is het een purpersnede-, helm-, streepsteel-, roestvlek-, grijsbruine gras-, melksteel-, pracht-, grote bloedsteel-, graskleefsteel-, groensnede-, roze sparren-, goudrand- of oranje dwerg-mycena? Het boekje weegt dan ook ruim 1,5 kilo. Soms is een veldgidsje te uitgebreid en ben ik al blij als ik weet dat het een mycena paddenstoeltje is. Daarnaast ben ik ook echt niet van plan om onder de microscoop de sporen te onderzoeken, dat is voor anderen. Ik hou het dus maar gewoon op een mycena.

lees ook Onbeleefde lul, Cordyceps en Inktviszwam