Er zijn in mijn leven veel dingen die ik nog wil doen en meer die ik nog wil zien. Van dat laatste zijn er een aantal die met licht hebben te maken. Ik heb al eens een volledige zonsverduistering mee mogen maken en ik heb ’s nachts de zee wel eens zien oplichten door lichtgevende algen. Ik hoop echter ooit ook nog eens het Noorderlicht, een groene flits bij zonsondergang en een dwaallicht te mogen zien.

Vroeger bij ons in de polder waren er grote partijen moerasgrond. Als we daar als kinderen een omgekeerde emmer met een klein gaatje in de bodem staken en er mee morrelden konden we het gas, dat door het gaatje ontsnapte, aansteken. Het brandende methaan dat in de bodem lag opgeslagen zorgde voor een fascinerend vlammetje.

Dit zou echter ook spontaan kunnen gebeuren. Er bestaan wereldwijd veel verhalen over dwaallichtjes, ook wel bekend als Ignus Fatuus, Will-o’-the-wisp of Jack-o’-lantern. Mythische vlammen met de geesten van overledenen die onschuldige reizigers het moeras in willen lokken. Dit spookachtige verschijnsel zou ontstaan door belletjes methaan, geproduceerd door rottende planten, die samen met fosfine naar de oppervlakte stijgen. Fosfine is een gas dat in rottende dierlijke resten ontstaat. Dit gas ontbrandt in de lucht en steekt het methaan aan. De snel bewegende vlammetjes zijn bijna niet te volgen en zie je natuurlijk het beste in het donker. Ik kan me goed voorstellen dat mensen die deze flikerende vlammetjes boven de grond hebben zien bewegen er doodsbang van werden, ik zou het graag zelf eens willen meemaken.

Dieren met een uitwendig skelet moeten regelmatig vervellen om te kunnen groeien. Zo ook een spin. Het carapax (de rugzijde van het kopborststuk) laat aan de voorzijde los en valt dan geleidelijk weg. Hierna splijt het abdomen aan beide zijden. Tenslotte worden de poten en extremiteiten uit de oude huid getrokken. Dat kost nog al wat tijd en er komen flink wat hydraulische manoeuvres bij kijken. Een pas vervelde spin is bleek en het duurt even voor dat de nieuwe huid (cuticula) hard en op kleur is. Tijdens dit hardingsproces worden de poten regelmatig gebogen en gestrekt om de gewrichten op te warmen omdat die anders zouden verstijven. De afgeworpen huiden (exuvia) zijn vaak te vinden en veel mensen houden ze voor dode spinnen.

De enorme energiecentrale Monceau sur Sambre van Electrabel is beter bekend onder de naam Powerplant IM. Deze immense centrale staat sinds 2007 leeg en is een geliefd object bij Urbex-fotografen. Hij werd in 1921 door het toenmalige Intercom (tegenwoordig Electrabel) gebouwd. Monceau sur Sambre was toen nog een zelfstandige gemeente en de nieuwe kolencentrale was één van de grootste van België. In de 50-er en 60-er jaren werd de centrale uitgebreid en toen Monceau sur Sambre in 1977 aan de gemeente Charleroi werd toegevoegd was ze de belangrijkste leverancier van energie in de regio. Oorspronkelijk werd deze centrale volledig op kolen gestookt. Het nieuwere deel liep echter op gas en stond nog jarenlang stand-by voor eventuele noodgevallen. Begin 2005 waren er 7 operationele kolencentrales in België. In 2006 protesteerde Greenpeace heftig tegen Electrabel. Onder het motto: “het is jouw energie die vervuilt” vroegen ze de politiek om de oude vervuilende steenkoolcentrales te vervangen. Electrabel was toen met zijn steenkoolcentrales verantwoordelijk voor 10% van de totale CO-2 uitstoot van België. De centrale werd uiteindelijk in 2007 gesloten.

Aan de ene kant van de rivier de Sambre staat de centrale en aan de ander kant de enorme koeltoren. Elk energieopwekkend bedrijf heeft te maken met een overmaat aan warmteproductie. Deze overtollige warmte moet men afvoeren. Heet water vanuit de centrale wordt naar de koeltoren gepompt. Daar loopt het via de trompet over in een aantal brede loopbakken: de spaken die vanuit het midden van de koeltoren naar buiten uitstralen. Deze staan in verbinding met een groot aantal straalsgewijs geplaatste overloopbekkens. In deze bekkens staan weer porseleinen trechters waardoor het water vanuit de bakken naar beneden loopt. Hier valt het op kleine koperen schotels die het water naar de ontelbare schuingeplaatste houten latten laten druppelen. Dit hele systeem van bekkens en druppelaars is bedoeld om het hete water zoveel mogelijk in beweging te brengen en met lucht in aanraking te laten komen. Als het water voldoende is afgekoeld wordt het of terug naar de fabriek of de rivier ingepompt. Als het water echter nog steeds te warm is gaat het opnieuw de koeltoren in. De hoge schoorsteen zorgt voor een natuurlijke trek die de overtollige waterdamp in de vorm van wolken uit de toren laat ontsnappen.

De ruimte zelf is van een overweldigende schoonheid. Met diffuus licht dat van boven naar binnen druppelt lijkt het op een arena. Het is er stil, er staat geen zuchtje wind en elk geluid galmt via de wanden rond. De trompet is met alg en mos begroeid en gloeit op in het zachte licht. De toren is niet naar menselijke maat gebouwd en je loopt er langzaam en fluisterend rond. Vanuit het halfduister lijkt het gat met de lucht en wolken op een planeet die je vanaf grote afstand ziet hangen. Als je naar boven kijkt krijg je niet het vertigo-effect dat je hebt als je langs een flat omhoog kijkt. De toren lijkt niet te vallen maar het gat met de hemel wordt een bol die rond lijkt te draaien. Het bezoek aan de koeltoren alleen was voor mij al meer dan genoeg om de reis de moeite waard te maken.

De centrale aan de andere kant van de rivier is, in één woord, immens. Enorme aluminium buizen kronkelen schijnbaar willekeurig door de grote ruimte en door hoge vuile ramen valt het licht naar binnen. Binnenin is het een labyrint, elke hoek en elke bocht geeft weer nieuwe onderwerpen om te fotograferen. Verdieping na verdieping klimmen we omhoog tot we vanaf het dak een goed uitzicht over de Sambre hebben. In de centrale zien we laboratoria, regelkamers, kantoortjes, pompen en ketels. Deze moloch is zo groot dat je er een week zou kunnen doorbrengen en nog steeds niet alles zou hebben gezien.

Met dank aan Luuk.

Klik hier voor meer foto's van Powerplant IM.

Appels smaken me de laatste jaren niet meer. Als ik ze koop zien ze er heerlijk uit, mooi vol en gaaf met een zachte blozende glans. Bijna alsof ze niet echt zijn maar van plastic. Maar als ik mijn tanden er inzet komt steevast de teleurstelling, ze smaken nergens meer naar. Na decennia van selecteren op vorm en houdbaarheid is de smaak verloren gegaan. Alle appels zien er nu prachtig uit, gelijkvormig en zonder een lelijk plekje. We kunnen ze maanden bewaren en van de ene kant van de wereld naar de andere vervoeren zonder dat ze dat is af te zien. Door een laagje was glimmen ze je vanuit het groenteschap tegemoet, maar het is alleen nog maar schijn. Wat smaak betreft zouden ze net zo goed helemaal van was gemaakt kunnen zijn.

Een appelboom die vanuit een appelpit is opgegroeid geeft niet dezelfde appels als die waaruit hij is gegroeid. Elke nieuwe bevruchte appel geeft weer een nieuwe appelboom met een andere smaak. Om die reden worden alle oude appelrassen al jarenlang geënt. Feitelijk eten we dus appels van een stokoude boom. En uiteindelijk is de kracht eruit, de boom verliest zijn fut en de appel zijn smaak.

Omdat zelfgeplukte appels veel lekkerder schijnen te zijn dan die van de supermarkt heb ik zelf een appelboompje gekocht. Eentje van een nieuw ras, namelijk de Malus ecolette. Deze schijnt goed tegen schimmels en infecties bestand te zijn en is voor biologische teelt geschikt. Als het goed is geeft hij mij over twee jaar mooie rode friszure appels. Nu maar hopen dat deze ook echt lekkerder zijn dan de was-appels van de supermarkt.

Spinnen van het Ero-geslacht leven uitsluitend van andere spinnen. De kleine (2.5-4mm) spinnen kom je zelden tegen, hun prachtige ei-cocons echter wel. Deze zijn eivormig ca. 4mm hoog en 3mm breed. Ze zijn bevestigd aan een 12 tot 15mm lange steel. Het omhulsel bestaat uit een dicht wit spinsel dat bij de aanhechting van de steel het dunst is. Daar kruipen later de jonge spinnetjes naar buiten. De hele cocon is door een dikke koperkleurige gegolfde draad omwonden. Er zitten meestal zes tot acht eitjes in, die je vaak door het witte spinsel heen kunt zien zitten. Sommige van deze cocons hangen aan een takje maar je komt er ook tegen die horizontaal of verticaal omhoog staan. Hoe de spin dan de steel van zijde maakt is nog steeds een raadsel.