Deze opvallende kever komt in kleine gebieden gelukkig weer wat vaker voor. Aangezien hij zich in twee tot drie jaar als larve onder het schors van dode bomen ontwikkelt, profiteert hij van de huidige opvatting dat we in natuurgebieden niet meer al het dode hout opruimen, maar rustig moeten laten liggen.
De zwartkopvuurkever wordt zo'n 14 tot 20 mm lang is plat en enigszins kwetsbaar, heeft een zwarte kop en poten en een vuurrood borststuk met zachte dekschilden. De mannetjes hebben duidelijk gekamde voelsprieten, die van de vrouwtjes zijn gezaagd. Ze lijken op de roodkopvuurkever (Pyrochroa serraticornis) maar deze heeft, zoals zijn naam al aangeeft, een rode kop en is veel zeldzamer. Zwartkopvuurkevers komen in heel Europa voor, maar zijn in Nederland niet algemeen, je vindt ze tussen mei en juli aan bosranden op bloemen en dode boomstammen. De volwassen kevers leven maar een paar maanden en eten stuifmeel en kleine insecten.
Ze paren al vroeg in het seizoen, waarna het wijfje haar eitjes in groepjes op of onder dood schors legt, bij voorkeur op eik of berk en daar waar het schors nog strak tegen het hout aan ligt. De eitjes worden meestal op een liggende, maar soms ook op een nog staande dode stam, afgezet. De uitgekomen larven blijven tot hun verpopping als groep dicht bij elkaar en leven van micro-organismen in het rottende hout, schimmels, hun eigen uitwerpselen en insecten waar ze op jagen. Naarmate de roofzuchtige larven zich ontwikkelen, komt het schors steeds losser te liggen en vormt zich een dikke laag compost. Als de larven niet genoeg voedsel, zoals wormen en andere insecten kunnen vinden, gaan ze over op hun soortgenoten.
Achter op hun lijf hebben ze twee kenmerkende urogomphi, hoornvormige uitsteeksels, waarmee ze dreigen als ze worden aangevallen. De volgroeide gele larven zijn zo'n 3,5 cm lang en maken voor de verpopping in de compost laag een kleine ovale kamer vrij, waarin ze binnen enkele weken verpoppen. Bij de pop zijn de lichaamssegmenten en ledematen goed zichtbaar. Hij is in het begin vaalgeel tot wit, maar verkleurt voor hij uitkomt naar zwart. Ik heb wel waargenomen dat de pop, als deze wordt bedreigd, net als de larve zijn achterlijf opricht en met zijn urogomphi dreigt. Na een paar weken kruipt de volgroeide kever uit, maar blijft tot aan de eerste warme dagen in april van het volgende voorjaar in diapauze, tot hij uit zijn kamer tevoorschijn komt. In het begin zijn de kevers vooral op hun waardboom op zoek naar een partner, maar later vliegen ze ook uit. Aangezien dezelfde boom enkele jaren kan worden gebruikt, is het niet ongewoon om meerdere generaties naast elkaar te vinden.
De felle kleuren van de zwartkopvuurkever zijn waarschuwingskleuren, deze attenderen potentiële roofdieren op zijn giftigheid. Net als de beroemde Spaanse vlieg heeft de zwartkopvuurkever cantharidine in zijn lijf, een bijtend en blaartrekkend gif, dat hem onverteerbaar maakt. De volwassen mannetjes kunnen deze stof aanmaken en geven het tijdens de paring aan de wijfjes over. Deze bedekken hun gelegde eitjes er daarna weer mee, zodat ook die tegen roofdieren zijn beschermd. Er zijn ook waarnemingen bekend waar de volwassen kevers op oliekevers afkomen om daarvan het gif op te nemen. Vroeger werd cantharidine veel gebruikt als lustopwekkend middel maar ook wel als ontbladeringsmiddel, middel tegen wratten, reumamedicijn en voor het verwijderen van ongewenste tatoeages, momenteel doet men onderzoek naar de mogelijkheden om cantharidine als kanker- bestrijdend middel in te zetten. Het is echter buitengewoon giftig en meerdere mensen zijn aan een verkeerde dosering overleden. Toch wordt het in de Marokkaanse keuken soms zelfs nog steeds gebruikt in gerechten zoals rash el hanout en dawamesk. Hoewel de effectiviteit van cantharidine als lustopwekkend middel nooit echt is bewezen, zorgt het er wel voor dat er meer bloed naar de schaamstreek stroomt. Het irriteert de urineleider, waarna de extra bloedtoevoer het verkrijgen en behouden van een erectie vergemakkelijkt. De effectieve dosering ligt echter vlak bij de dodelijke, met alle gevolgen van dien. Ook heeft het wel voor urineweg irritaties en zwelling van de geslachtsdelen, zoals priapisme (een urenlange en vaak ook pijnlijke erectie), gezorgd.
Deze kevers, larven en poppen zijn in De Brand, onder het schors van een forse omgevallen populier, gefotografeerd.
Lees ook: Gewone dennenboktor (Rhagium inquisitor), De metamorfose van een lieveheersbeestje: van larve naar pop (Harmonia axyridis) en De metamorfose van een lieveheersbeestje: van pop naar imago (Harmonia axyridis).
Geen reacties
Reageer: