drie werelden door m.c. escher 1955Ik heb de beroemde litho van Drie Werelden door Escher altijd erg mooi gevonden. In één beeld combineert hij drie onderwerpen: een vis die zich onder het wateroppervlak beweegt, dode herfstbladeren die op de stille vijver drijven en de donkere reflecties van de bomen die aan de rand van het water staan. Alles is er scherp, de vis, de bladeren en zelfs de weerspiegelde bomen.

 

Voor een fotograaf is dit echter een onmogelijk beeld. Als je scherp stelt op de bladeren, is de vis misschien nog wel scherp, maar zijn de weerspiegelde bomen zeer zeker onscherp. Als je op de bomen scherpstelt, kijk je via het wateroppervlak weerspiegeld naar de bomen boven je en die afstand is altijd vele malen groter dan de afstand van je camera naar het water. Vanwege de grote afstandsverschillen tussen deze drie werelden is het onmogelijk om zowel vis, als blad en boom scherp op één foto te krijgen. Zelfs met een absurd klein diafragma (f64 of hoger) blijft de scherptediepte te klein.  In het veld zijn dat soort kleine diafragma’s trouwens ook niet werkbaar. Ze zouden tevens voor andere problemen, zoals bewegingsonscherpte door de lange sluitertijd en onscherpte door refractie zorgen. Eschers beeld leent zich dus bij uitstek voor de wereld van grafiek maar is in de wereld van fotografie vrijwel onmogelijk.

 

blad op water 12-2021 0820Als je echter goed kijkt naar een blad dat op stilstaand water ligt, zie je dat het wateroppervlak zich op sommige plaatsen naar de randen van het blad toebuigt. De oppervlaktespanning zorgt ervoor dat het wateroppervlak zich kromt en aan de randen niet als een vlakke spiegel, maar als een kromme spiegel werkt. Hierdoor worden de bomen daar, zij het in het klein, wel scherp weerspiegeld. Het lijkt alsof er kleine zwarte bliksemschichten om de bladrand spelen.

 

blad op water 12-2021 0823blad op water 12-2021 0822Lees ook: Schaatsenrijders (Gerris lacustris), Pareidolie in het riet, Waterkringen, Vertraagde pas, Full Circle en Het oscillogram van een grauwe dag.