De opgezette orang-outan in het Rotterdamse natuurhistorisch museum is Piku. Hij was in Borneo geboren maar werd op 21 mei 1958 naar Diergaarde Blijdorp verscheept. Daar was hij het dominante mannetje en trok hij veel bezoekers. Op 25 augustus 1993 is Piku in gevangenschap gestorven. Nadat hij was opgezet werd hij in de mammoethal van het natuurhistorisch museum in een vitrine bijgezet. Daar staat hij sinds 1995, na een leven achter tralies, nu achter glas in een hoek onder de trap. Na de dood van Piku kregen de achtergebleven vrouwtjes Petra, Sylvia en Barbara onderling ruzie en werd besloten om een nieuw mannetje uit Frankfurt te halen. Deze Karl nam zijn eigen vrouwtje Radja en hun jongste zoon mee. Hoewel Karl en zijn zoontje zich snel aanpasten was Radje in het begin erg onwennig, maar uiteindelijk keerde de rust terug en was Piku al snel vergeten. Uiteindelijk moesten de orang-oetans in Blijdorp echter allemaal wijken voor gorilla’s en nam Bokito de rol van publiekstrekker van Piku over.
Men zegt dat als je gorilla's, chimpansees en orang-oetans tien raadsels geeft, de gorilla’s er niet aan beginnen, de chimpansees er snel vijf oplossen en dan interesse verliezen maar dat de orang-oetans ze na lange tijd allemaal zullen oplossen.
Lees ook: Frémiet: Orang-oetan wurgt een wilde uit Borneo.
3 reacties
Frans vd Helm: op Tuesday, 18 July 2023
Mooi ... Ooit werkend in Blijdorp kende ik beschouwer Piku persoonlijk. Er blijft niets van een mensaap over bij opzetten met glazen ogen. 'Achter glas in een hoek onder de trap' vat als detail de armoe van opzetten van een persoonlijkheid goed samen ...
Gelukkig is het met Julia, oude dame uit die tijd, niet gebeurd.
Hartelijke groet, Frans vd Helm (etholoog/schrijver)
Peter: op Tuesday, 18 July 2023
Enorm bedankt voor uw hartelijke reactie.
Uw omschrijving van Piku als beschouwer, fascineert me.
Indien mogelijk zou ik graag wat meer willen weten van uw persoonlijke ervaringen met Piku en hoe hij op u overkwam en in het leven stond.
Frans vd Helm: op Tuesday, 18 July 2023
Erg leuke vraag over Piku, helaas heb ik niet de tijd om ergens opgeslagen aantekeningen na te slaan ... Even in telegramstijl wat bijgebleven dingen.
Als eerste iets dat u wel bekend is, lijkt het: hij had een grootse en ruige uitstraling, ook letterlijk door zijn beharing. Hij leek 'aloof', afstandelijk en ongeïnteresseerd, maar hij hield vanachter zijn machtige wangplaten alles in de gaten. Natuurlijk meer van groepsgenoten en gekende mensen, minder van bezoekers, mensapen weten die vaak goed uit te sluiten.
Orangs zijn geen groepsdieren, maar in het wild toch sociaal, zo is later ontdekt, met het volgen van de verplaatsingen en vocale mededelingen van anderen. Hij bemoeide zich niet met het reilen en zeilen in de opgedrongen groep, daar waar gorilla Ernst bv wel spanningen tussen de vrouwen probeerde bij te sturen, maar hield wel alles bij. Was niet toeschietelijk, maar wel prima en geduldig met (gezien het wild ongebruikelijk) jonge dieren om - of aan - hem.
De kleinste zaken kon hij al even minutieus onderzoeken, een raar zaadje in de machtige handen subtiel ontledend. Een verdwaald miertje er - inderdaad - beschouwend over laten lopend.
Hij was erg goed in onderhandelingen met zijn verzorgers. Er blijft na schoonmaak of technisch werk weleens wat achter dat toch terug moet. Dat wilde hij bij de tralies naast het nachtverblijfje wel aangeven, voor een prijs (lekkernij).
Zijn ruige beharing gebruikte hij ook wel om naast een verloren schroevendraaier te gaan zitten en die zo aan het zicht te onttrekken, om de mogelijkheden later eens uit te proberen - op de rubberlaag onder het glas.
Een tussenendoor-tractatie niet accepteren en beter af te wachten omdat die er eerder was hoorde er ook bij ... Met succes. Andere waar, of verdubbeling.
Hij heeft mij te kijk gezet. Het ergst met de nobele 'verrijking', toen beginnend, waarmee ik als gedragsonderzoeker vooral bij de gorilla's bezig was. Simpele, betaalbare, toevoegingen aan zijn dag bleken bepaald geen mentale uitdaging of zelfde maar langduriger interesse-moment. Het past bij je korte kenschets van de mensapen in het log-bericht. Maar ik durf te beweren dat Piku ook onder borneo-orangs een bijzonder persoon was.
Ondertussen was ik meer bezig met Adam, een eenzame - of eenzaam gehouden - orang-man met aandoeningen, een tijdje naast Piku's groep. Die was, na een vervelende voorgeschiedenis in gevangenschap, , in Blijdorp eindeloos gefascineerd door kolk-patronen maken in een grote waterbak. Daar was ik blij om. Piku zou er geen zier om geven, ze zijn allemaal anders.
Excuus voor de toch overdreven lengte. De moraal, voor de niet-oplettenden: Piku komt met uitgedund en gekamd haar en glazen over niet echt over, toch?
Met vriendelijke groet,
Frans van der Helm
Reageer: