Lang niet iedereen is gelukkig met het geschreven woord. Socrates voorspelde dat het schrift slechts een kleine rol zou gaan spelen in onze samenleving. Vergeleken met het gesproken woord had het, volgens hem en Plato, veel te veel nadelen. Omdat het de lezer in een passieve rol dwingt, zou deze zijn geheugen minder gebruiken en daarover langzamerhand zijn controle kunnen verliezen. Het schrift zou hierdoor een vorm van vergetelheid kunnen bewerkstelligen. Verder was er geen interactie mogelijk en, belangrijker nog, het geschreven woord kon zich niet verdedigen. Het zou ongecontroleerd onder mensen voor wie het niet was bedoeld kunnen worden verspreid. Het geschreven woord, vond Socrates, had altijd hulp nodig van zijn vader, anders kon het ten onrechte worden gesmaad of misbruikt.
Over het belang van het geschreven woord heeft Socrates zich vergist, we weten nu dat we onze huidige samenleving, ten goede of ten kwade, grotendeels aan het geschreven woord danken. In één aspect had hij zich echter niet vergist, het geschreven woord is gevaarlijk. De pen is daadwerkelijk machtiger dan het zwaard. Juist vanwege zijn ongekende kracht om tijd en generaties te overbruggen en grote groepen te bereiken is het geschreven woord misschien wel het aller gevaarlijkste wapen ooit. Zoals Socrates al voorspelde kan een geschrift zichzelf niet verklaren of verdedigen. Het geschreven woord is een machtsmiddel dat gemakkelijk verkeerd geïnterpreteerd en misbruikt kan worden. Of het nu gaat om de Bijbel, een wetenschappelijk onderzoek, Darwins evolutietheorie of de krantenkoppen, het geschreven woord is een kind zonder vader, slechts wachtend op iemand om bij de hand te worden genomen.
Lees ook: Homo communicans en Lichaam en taal.
Geen reacties
Reageer