In La Specola, het prachtige Natuur Historische museum in Florence, staat het skelet van de beroemdste olifant ter wereld. Midden in de skelettenhal op een laag houten voetstuk staat het samengestelde skelet van de eerste Indische olifant die door de wetenschap is beschreven. In 1664 werd dit skelet eerst door John Ray en later in 1758 door Carl Linneus voorzien van zijn huidige wetenschappelijke naam: Elephas maximus. Hiermee werd deze olifant het eerste beschreven specimen van haar soort en dus het wetenschappelijke holotype.

Maar Hansken was al beroemd voor haar dood, zij was de eerste Indische olifant die vrij door Europa rondreisde en tentoon werd gesteld. Ze was in 1630 in Ceylon geboren en werd via de VOC in 1632 naar Holland verscheept als geschenk voor de stadhouder Frederik Hendrik van Oranje. Bij haar aankomst werd ze aan het publiek tentoongesteld en maakte ze meteen furore, mensen kwamen van heinde en ver om haar te kunnen zien. Hansken was hierbij meerdere malen in Amsterdam en Rembrandt heeft haar daar minimaal twee maal getekend.

In 1636 werd Hanksen twee keer, voor grote bedragen, doorverkocht en kwam uiteindelijk in het bezit van Cornelis Jacobsz Groenevelt. Deze toerde met haar langs de grote steden van Europa, zo was Hansken te zien in Nederland, Denemarken, Duitsland, Polen, Frankrijk en Zwitserland. Al die tijd vermaakte ze toeschouwers met kunstjes, zoals het afvuren van een pistool, het zwaaien met een sabel, het afnemen van een hoed en, zoals vaak bij getemde dieren, het maken van een buiging en netjes met de poten opzitten.

Gedurende haar leven werd er aardig met haar gesold, ze werd ter vermaak regelmatig dronken gevoerd, hordes kinderen klommen op haar slurf en nek en ze kreeg een veel te eenzijdige voeding. Ze ontwikkelde hooibuik en haar nagels groeiden uit. ’s Nachts en tussen de voorstellingen door stond zij aan de ketting en kon ze zich amper bewegen en gedurende haar lange verblijf in Europa heeft zij nooit een soortgenoot gezien. In die tijd bekommerde men zich amper om het welzijn van dieren en Hansken werd dan ook alleen als een bron van inkomsten en vermaak gezien.

Hansken is uiteindelijk te voet, met de bagage en haar begeleider op haar rug, via Zwitserland de Alpen overgestoken en bereikte in 1654 Italië. Daar overleed ze op 9 november 1655 op 25 jarige leeftijd aan een ontstoken nagel. Na haar dood verkocht Groenevelt haar lijk voor 100 gouden munten aan Ferdinando II de Medici. Deze wilde het graag hebben voor zijn museum. Nu, ruim 3,5 eeuw later, staat Hansken daar nog steeds, als trofee in de collectie van La Specola. Toch is Hansken veel meer dan alleen een curiositeit, ze was een levend dier, met een eigen karakter en een eigen geschiedenis. Ze staat , net als tijdens haar leven, alleen en op een podium als testament en voorbeeld van haar soort. Een aantal van haar botjes zijn door de jaren heen verloren gegaan en vervangen door houten kopieën, welke nu langzaam door houtworm worden verteerd.

Toevoeging.

Naar aanleiding van dit bericht nam Michiel Roscam Abbing, de auteur van het boek Rembrandts Olifant en kenner op het gebied van Hansken, met mij contact op. Hij wees me erop dat de voetbotjes niet in  de loop der tijd, maar waarschijnlijk al bij het oprichten van het skelet verloren gingen én dat er vanaf 19 mei tot 2 september 2018 een tentoonstelling over Hansken (Rembrandts olifant, een attractie van gewicht) in het Rembrandthuis te zien zal zijn.

Lees ook: Verzien.