Vroeger ging er met alle expedities een kunstenaar mee om de nieuwe flora en fauna vast te leggen. Deze kunstenaars waren zeker zo belangrijk voor het welslagen van een expeditie als de expeditieleider. Toch kennen we vaak alleen de namen van de expeditieleiders, de zogenaamde ontdekkingsreizigers. Zelden die van de kunstenaars die hen op hun reizen vergezelden.

Eén van deze kunstenaars was Ferdinand Bauer. Hij werd geboren op 17 maart 1760 in Feldsberg (toen nog Oostenrijk). Als zoon van de hofschilder van prins Jozef Wenceslaus van Liechtenstein toonde hij al op jonge leeftijd een ongekend talent in het tekenen van planten. In 1801 ging hij als illustrator mee met een expeditie naar Australië. Hij was door Joseph Banks, die zowel botanicus als voorzitter van The Royal Society was, voorgedragen aan Matthew Flinders, de kapitein van de expeditie. Bauer en Flinders hebben in drie jaar tijd een groot gedeelte van Australië beschreven. Bauer maakte niet alleen ontelbare schetsen van de flora maar ook van veel, toen nog onbekende, dieren zoals de koala, de kangoeroe en de buideldas. Bij terugkomst in Engeland bleek Bauer geen graveur te kunnen vinden die in staat was om zijn extreem gedetailleerde tekeningen te reproduceren. Uiteindelijk besloot hij om dit dan maar zelf te doen. Hij kreeg echter maar een paar exemplaren van de 15 platen die hij uitgaf verkocht. Deze paar prenten zijn echter van zo’n extreem hoge kwaliteit en schoonheid dat ze in 1997 nog $125.000 Amerikaanse dollars opbrachten.

Ferdinand Bauer wordt nu gezien als één van de allerbeste natuurillustrators. Hij tekende met een wetenschappelijke precisie. In het veld maakte hij zeer gedetailleerde potloodschetsen welke hij voorzag van een eigen kleurencode systeem. Elke kleurenschakering had een eigen nummer (tot vier cijfers toe). Omdat veel specimen vaak direct na hun dood hun originele kleuren verliezen zorgde dit systeem ervoor dat hij in relatief korte tijd een schets met de allerhoogste detaillering en de juiste kleuren codering kon maken. Later als hij aan zijn aquarel versie begon kon hij deze schets dusdanig uitwerken dat alle kleuren in hun juiste schakeringen werden weergegeven.

Wat mij vooral in zijn werk aantrekt is de harmonieuze combinatie tussen het unieke en het specifieke. Omdat wetenschappelijke illustraties bedoeld zijn om een soort te kunnen identificeren worden de specimen unieke eigenschappen weggelaten en de soort specifieke overdreven. Dit leidt onherroepelijk tot een steriel en doods portret. Bij Bauer zijn schilderingen lijkt de natuur echter terug te kijken. Je voelt de verwondering en het respect dat hij voor zijn onderwerp heeft. Zijn schilderijen zijn geen kille wetenschappelijke illustraties. Het zijn bezielde portretten. Bauers tekeningen zijn ook op een eigenaardige manier tijdloos. Zijn werk wordt niet gekenmerkt door een stroming of tekenstijl. Ze zouden bij wijze van spreken gisteren gemaakt kunnen zijn. Zijn werk nodigt uit tot langer en beter kijken, wat wellicht het mooiste compliment is dat je het kunt geven.