sint-jansvlinder (Zygaena filipendulae) 6-2014 0003sint-jacobsvlinder (thyria jacobaea) 06-2011 8005Beide vlinders zijn dagactieve nachtvlinders en hoewel ze veel van elkaar weghebben, behoren ze niet tot dezelfde familie. De Sint-Jansvlinder behoort tot de Zygaenidae, de bloeddropjes, terwijl de Sint-Jacobsvlinder tot de spinneruilen behoort, een onderfamilie van de beervlinders. Wel danken beide hun naam aan een heilige en zijn hun namen sterk met twee kruiden verbonden.

 

De Sint-Jansvlinder is vernoemd naar de heilige Jan (Johannes de Doper). Diens naamdag wordt op 24 juni gevierd en omstreeks deze tijd worden de vlinders vaak voor het eerst gezien. De Sint-Jansfeesten vallen samen met de viering van de zonnewende (21 juni). Dit heidense feest is ooit door het Christendom geannexeerd. Het Sint-Janskruid (Hypericum perforatum) bloeit volop tijdens deze hoge stand van de zon en dankt zijn Nederlandse naam, net als de vlinder, aan de naamdag van de heilige. Dit geel bloeiende kruid heeft medicinale kwaliteiten maar is niet de voedselplant van de Sint-Jansvlinder, deze leeft op rolklaver, een plant die zijn biotoop vaak met het Sint-Janskruid deelt.

 

De Sint-Jacobsvlinder is wel vernoemd naar zijn voedselplant, het Sint-Jacobskruid of jacobskruiskruid (Jacobaea vulgaris). Dit dankt zijn naam weer aan de heilige Jacob (Jacobus de Meerdere). Ook deze plant heeft gele bloemen en ze bloeit volop tijdens de naamdag van deze heilige op 25 juli. Dit kruid is echter niet medicinaal maar giftig, het bevat pyrrolizidine alkaloïden die bij inname worden omgezet in uiterst giftige alkaloïden, die in sommige gevallen zelfs de dood tot gevolg kunnen hebben. Veel boeren waken er dan ook voor dit kruid tussen hun hooi te krijgen. De zwart-geel gestreepte rups (zebrarups) van de Sint-Jacobsvlinder maakt gebruik van deze gifstoffen om hem voor zijn vijanden oneetbaar te maken, een feit dat hij adverteert met zijn felle kleuren. Als hij later tot vlinder verpopt neemt hij deze stoffen in geconcentreerde vorm over, waardoor ook de vlinders door vrijwel alle roofdieren met rust worden gelaten. Ze zijn daardoor vrij lethargisch en je kunt ze als een van de weinige vlinders vaak gewoon met de hand oppakken. Aangezien de rups zo’n sterke voorkeur voor dit giftige kruiskruid heeft, worden de vlinders soms speciaal in een biotoop geïntroduceerd om de plant te bestrijden.