In Neurenberg staat nog steeds het restant van de Zeppelintribune, het grootste reliek uit de Nazitijd, waar veel van de partijdagen werden gehouden.  Oorspronkelijk boden de Zeppelintribune en het daaraan gelegen Zeppelinfeld plaats aan 320.000 bezoekers. Het was één van de eerste werken die Albert Speer voor de Nazi’s ontwierp en het was sterk geïnspireerd op het altaar van het Griekse Pergamon. Het stond symbool voor de grandeur en de macht van de Nazi’s en wordt nog steeds gezien als exemplarisch voor hun architectuur. 

Het ontwerp van Speer was wellicht niet bijster origineel, het gaf wel blijk van een groot theatraal inzicht. Hij liet in 1933, toen het complex nog niet helemaal af was, om de 12 meter een anti-vliegtuig zoeklicht plaatsen en deze recht omhoog schijnen. De in totaal 152 kaarsrechte bundels licht schoten vanaf hun 1,5 meter brede reflectoren kilometers hoog de hemel in en bakenden het terrein van de omgeving af. Je kunt Speer in dit geval beter zien als een regisseur dan alleen als een architect. Door gebruik te maken van de nachtelijke setting en deze spectaculaire lichtbundels wist hij op geniale wijze te spelen met het effect dat dit op de vele toeschouwers zou hebben. Speer noemde dit zijn kathedraal van licht (lichtdom) en omschreef het effect als een immense ruimte, waarbij de lichtstralen als machtige pilaren het oneindige inschoten.

Deze zoeklichten werden door Speer van de Luftwaffe geleend. Hoewel Göring daar in het geheel niet blij mee was, het was vrijwel hun gehele voorraad, besloot Hitler dat het niet alleen noodzakelijk was, maar dat het andere landen zelfs het idee kon geven dat Duisland zoveel zoeklichten had, dat ze deze makkelijk voor deze meetings konden missen. Wat zowel Speer als Hitler echter heel goed begrepen,  was het dramatische effect en de boodschap van macht die van deze opstelling uitging. 

Het hele complex bleef tijdens de oorlog redelijk intact en werd in 1945 door de Amerikanen ingenomen. Hier hielden zij op 22 april hun overwinningsparade en bliezen ze het enorme swastika-symbool, dat boven op de tribune prijkte, op. Deze daad stond symbolisch voor het einde van het Nationale Socialisme. In 1967 haalde de stad Neurenberg de pilaren-galerijen aan de zijkanten neer omdat deze niet meer veilig waren. Enige jaren later volgden beide zijtorens. Momenteel ligt het oorspronkelijke toonbeeld van het nationaalsocialisme er vervallen bij en gaan er stemmen op om het te laten restaureren. Dit zou de stad Neurenberg ruim 70 miljoen euro gaan kosten, maar velen vinden het niet alleen zonde van het geld, zij menen ook dat een dergelijk gebouw het verdient om tot een ruïne te vervallen. Zij zouden veel liever zien dat men van het terrein een groot park maakte.

Toen wij de wandeling van het Dokumentationszentrum Reichsparteitagsgelände naar het Zeppelinsfeld maakten, was het somber en druilerig weer. De straten waren nagenoeg verlaten en voor het lege veld stonden betonblokken en prikkeldraadhekken. Afgezien van een groep scholieren op excursie, kwamen we niemand tegen. De tribune lag er kaal en verlaten bij. Het was moeilijk voor te stellen dat het nog maar amper 80 jaar geleden was dat hier meutes mensen uit volle borst Nazi-leuzen scandeerden, dat men hier massaal de ideologie aanhing, die zo onnoemelijk veel leed heeft veroorzaakt.

Elke cultuur, zelfs zo’n verwerpelijke als die van het nationaalsocialisme, brengt zijn eigen kunstwerken voort. Vaak worden deze echter pas veel later erkend, pas als er genoeg tijd overheen is gegaan om het geleden leed te verzachten. Zelfs een geaccepteerde cultuur, zoals de Romeinse heeft voor veel verschrikkingen gezorgd, toch bezoeken we nu massaal het Colosseum en onderzoeken we dit verleden in de hoop ons heden beter te begrijpen. Als na de val van het Romeinse Rijk al diens cultuuruitingen waren vernietigd, zou onze geschiedenis en ons begrip daarvan veel minder rijk zijn. De lichtdom van Albert Speer was in mijn optiek een meesterwerk en exemplarisch voor de nazi-cultuur, het is alleen zo buitengewoon moeilijk om dit gebouw los te zien van de afschuwelijke praktijken van de nazi’s. Ik kan me dan ook goed voorstellen dat veel mensen het willen laten vervallen. Het zou voor het verleden zelf echter geen verschil maken, voor de toekomst en voor hun kennis van dit verleden kan het echter wel heel waardevol zijn. Misschien moet het alleen daarom al worden bewaard.