De echte tonderzwam (Fomes fomentarius) leeft op verzwakte of dode bomen, bij voorkeur op berken en beuken, maar ik kom ze ook vaak tegen op populieren. Ze kunnen tot wel 40cm breed worden en hebben een dikke harde korst die bij brand niet smelt maar verkoolt, waardoor deze zwam behoorlijk vuurbestendig is. Hij hangt altijd zo dat hij zijn sporen via de onderkant, in astronomische aantallen, tot wel 900 miljoen sporen per uur, loodrecht naar beneden kan laten vallen. In mei en juni kan de grond onder deze zwammen daardoor bedekt zijn met een witte laag sporen.

Deze zwammen veroorzaken witrot en kunnen wel 30 jaar oud worden. En dat kan een probleem opleveren, want als ze een verzwakte boom binnendringen kan het goed zijn dat deze tijdens hun levensduur aan de strijd met de zwaartekracht toegeeft en omvalt. De zwam zou dan, als hij ineens op zijn kant ligt, zijn sporen niet meer goed kwijt kunnen. De tonderzwam heeft daar echter een trucje voor. Hij kan zijn groei onder een andere hoek voort te zetten, waardoor hij als de boom omvalt nog steeds in staat is om zijn sporen droog te houden en onder zich met de wind te laten verspreiden. Dit is de reden dat je op gevallen bomen soms tonderzwammen tegenkomt die tegelijkertijd horizontaal en verticaal op de boom staan.

De echte tonderzwam dankt zijn naam en faam aan het feit dat zijn gedroogde vlees vaak werd gebruikt als tondel, een licht ontvlambaar materiaal dat men gebruikte bij het maken en laten smeulen van vuur. Fomes is Latijn voor tondel en fomentarius komt van het Latijnse fomentum, wat warm houden betekent. Als sinds de prehistorie wordt deze zwam door mensen gebruikt. De schimmeldraden werden verweven tot draad en het vlees werd verwerkt tot tondel of vilt, waarvan men tassen en hoofddeksels maakte.

Klik hier voor meer foto’s van paddenstoelen en schimmels en klik hier voor meer berichten over paddenstoelen.

Lees ook: Judasoor, Judasoren (Auricularia auricularis-judea), Een teleomorfe vorm van de Boompuist (Postia ptychogaster), Boompuist (Postia ptychogaster), Bloedweizwam (Lycogala epidendrum), Plasmodiale slijmzwammen (Myxogastria), Heksenboter (Fuligo septica), Gele hersentrilzwam (Tremella aurantia) en Zakjestrilzwam (Ascotremella faginea) en Dennevoetzwam (Phaeolus schweinitzii).