Ik ga graag met Jack fotograferen. Als ik alleen ga zie ik veel minder. Vaak eindigen we naast elkaar bij hetzelfde onderwerp. Eén van ons ziet iets dat de ander nog niet zag en we zetten het samen op de foto. Dat waarneming selectief is zal iedereen wel weten. In het bos ziet de ornitholoog vogels, de entomoloog insecten en de geoloog stenen. Je kunt alleen iets echt nieuws leren zien (of horen, ruiken, proeven of voelen) als iemand anders je er op wijst.

Goethe schreef dat de waarnemer waarneemt wat hij weet. De waarneming is selectief en intentioneel. Als je iets niet kent zul je het niet zien. Althans niet snel en vaak niet zonder dat een ander je het leert. Fotografie is uitermate geschikt om mee te leren kijken. Jack kijkt anders, is anders, dan ik. Zijn foto’s tonen mij wat ik heb gemist. Zelfs als we naast elkaar een bijna identieke foto maken weten we jaren later nog precies welke van wie was. Alsof we in de korte tijd dat de sluiter open gaat niet alleen de foto maar ook onze werkelijkheid belichten.

In het begin van de vorige eeuw schreef Oscar Wilde aan André Gide; “heb je al gezien hoe het Franse landschap is gaan lijken op de schilderijen van Cézanne?”. Veel schilderijen hebben onze waarneming, onze werkelijkheid aangepast. Zouden we zonder Van Gogh nu op dezelfde manier naar een zonnebloem kunnen kijken? Een kunstenaar (en naar ik geloof ook een goede wetenschapper) ziet niet alleen scherper dan de rest van ons, hij ziet ook verder vooruit. Hij ziet als het ware de werkelijkheid die anderen nog niet hebben gezien. Ik geloof dat alle ontdekkingen, ook de wetenschappelijke hun basis hebben in, ontstaan uit, de waarneming. Darwin zou nooit de werking van de evolutie hebben begrepen als hij die niet eerst in de natuur had gezien. Als hij niet de verschillende vinken op de Galapagos eilanden had gezien had hij ook nooit het pad kunnen zien waaruit ze waren ontstaan. Zo geloof ik ook dat bv. Newton, Freud, en Nash hun theorieën zagen voor zij ze konden verklaren. Alles begint bij waarnemen, bij zien.

Met dank aan Prof. Dr. J. H. van den Berg, wiens boekje Zien ik met veel plezier tijdens mijn studie heb gelezen.